Meer dan 250 Congolezen werden onder dwang naar Tervuren gebracht voor de Internationale Tentoonstelling van mei tot november 1897. Ze werden daar tentoongesteld in wat feitelijk een menselijke dierentuin was. Tijdens de koude, natte zomer stierven zeven van hen. Twee anderen overleefden de reis naar Tervuren niet. Deze zeven slachtoffers werden onlangs geëerd, in een ceremonie.
“Deze ceremonie gaat over kracht, een afwijzing van het kolonialisme. Dit is onze ceremonie,” zei Ndo Mbasi, die naar Tervuren kwam om eer te bewijzen aan Sambo, Mpemba, Ngemba, Ekia, Nzau, Kitukwa en Mibange. Deze zeven slachtoffers kregen pas in 1953 een fatsoenlijke begrafenis in de Sint-Jan Evangelistengemeente in Tervuren, na meer dan een halve eeuw te hebben gelegen in ongewijde grond. Deze plek was destijds gewoonlijk gereserveerd voor overspeligen, onwettige kinderen en zelfmoordenaars.
De zeven slachtoffers zijn bekend als Bangala opperhoofd Ekia uit N’goumba, Gemba uit Kongo-Centraal, soldaat Kitoukwa, geboren in Duits Tanganyika, M’peia uit Bokoulengila, Sambo uit Yenga in Mayombe, visser Zao uit Buku-Zobe in Mayombe, en soldaat Mibange uit Makwoingi.
“Het is een schande voor de gemeente,” vertelde Mbasi aan Tervuren+, en benadrukte de verwaarloosde staat van de graven, die ook een sombere herinnering oproept aan België’s koloniale verleden. “De burgemeester moet weten dat deze mensen het verdienen om terug te keren naar Congo. Destijds werden ze niet eens als mensen beschouwd.”
Het onrecht van de menselijke dierentuinen in België eindigde echter niet bij de slachtoffers van Tervuren in 1897. Een van de laatste slachtoffers was de acht maanden oude Juste Bonaventure Langa, die op 8 mei 1958 stierf nadat hij naar België was gebracht voor het Congolese dorp op Expo ’58. Juste ligt nu begraven op de kinderafdeling van het kerkhof van Tervuren.
De erfenis van het Belgische kolonialisme blijft ook zichtbaar in de infrastructuur van Tervuren. Zo werden de Tervurenlaan en de tram van het Jubelpark naar Tervuren gebouwd voor de tentoonstelling van 1897. Daarnaast is er het AfrikaMuseum, waar het werk van de Congolese kunstenaar Freddy Tsimba een eerbetoon brengt aan slachtoffers van geweld uit het verleden en het heden. Acht figuren die de muren van het museum beklimmen, vormen een krachtig symbool voor de levens die verloren gingen en beschadigd zijn door koloniale wreedheden.
Waarschuwing: Dit artikel bevat lokale politieke inhoud. De auteur, Dafydd ab Iago, is een beroepsjournalist en kandidaat voor de gemeenteraad van Tervuren namens Volt Europa.
Volg mijn persoonlijke nieuwsblog Tervuren+ op Facebook: https://facebook.com/tervurenplus. Geen tijd voor Facebook? Meld je aan voor het WhatsApp-nieuwskanaal van Tervuren+: https://www.whatsapp.com/channel/0029VaH6eCYFsn0pXGVLF22r.
© Article and photos are licensed for Tervuren+ under the Attribution-ShareAlike 4.0 International license.
Dafydd ab Iago
Editor